door Frederiek Hunfeld
Sinds de lockdown is onze stad tot rust gekomen en krijgen we alle kans haar eens goed te verkennen. Wat is er veel te zien! En wat geniet ik ervan! Toen het Stadsdorp dan ook naar onze hobby’s informeerde vulde ik “Amsterdam” in. Daarop kwam het verzoek er iets over te schrijven. Het leek me leuk me eens te verdiepen in de toegangspoort tot ons 1018: de Muiderpoort.
Na de 4de uitleg van Amsterdam (1657-1663) werd ook ons deel van de stad binnen de poorten van de stad getrokken. Men bouwde een Utrechtsepoort, een Weesperpoort en een Muiderpoort. Dit alles verbonden door een muur met aan beide zijden water. De poorten sloten de stad elke nacht af voor vriend en vijand. Was je te laat, dan moest je buiten de poort overnachten. Hier vaak in het Muiderbosje, maar er was ook een beroemde herberg in de Roomtuintjes. Bij de poort moest je de eventueel verschuldigde accijns op ingevoerde goederen betalen, werd tol geheven en werden ongenode gasten tegengehouden.
Ooit heb ik de poort bezocht tijdens een Open Monumentendag. Sta je boven op het bordes, dan heb je heel mooi overzicht over de oude verdedigingswal. Doordat de poorten tussen twee grachten in stonden, was de stad goed te bewaken. Om in de stad te komen moest je immers eerst door het toegangshek, dan over een ophaalbrug, door de poort en weer over een ophaalbrug. Een toegangshek van de Muiderpoort is in 1938 herbouwd aan de ingang van het Flevopark.
Oorspronkelijk stond er een andere Muiderpoort. In de nacht van 29 op 30 januari 1769 gleed deze poort van de fundering af en stortte in. Daarvoor al bezweek zeker 65 meter van de stadsmuur. Mogelijk was de fundering beschadigd bij een eerdere watersnoodramp. Zeker is dat de muren en de poorten van de 4de uitleg in grote haast zijn aangelegd, en bouwfraude wordt niet uitgesloten schrijft Ons Amsterdam.
De huidige poort (1770) is ontworpen door stadsbouwmeester Cornelis Rauws in de Lodewijk-XVI stijl en is geïnspireerd op een triomfboog. In het torentje hangt de welluidende klok van Hemony uit 1664, die afkomstig is uit de oude poort. Het uurwerk is recent schitterend gerestaureerd.
Deze poort was het eerste belangrijke Amsterdamse stadsgebouw in de 18de eeuw, en werd al snel als monument erkend. Het beeldhouwwerk is gemaakt door Anthonie Ziesenis. Aan de stadszijde is de legende van de stichting van de stad afgebeeld, aan de buitenzijde dragen 2 stoere leeuwen het stadswapen, omringd door wapens, kogels , tonnetjes buskruit en vaandels waarmee we onze ongenode gasten opwachtten. Er staat een maquette van de poort in het Amsterdam Museum en Caspar Philipse maakt er een serie gravures van.
Ditmaal werd hij stevig gefundeerd. Vanwege zijn grote schoonheid werd deze poort niet afgebroken, toen de stadsommuring niet meer nodig was. Een lot, dat de Utrechtse- en Weesperpoort wel trof. Die waren minder mooi en in haast gebouwd, net als de eerdere Muiderpoort.
Al het verkeer ging door de poort. Aan beide ingangen zie je nog steeds stevige palen om te voorkomen, dat wagens en karren de poort zouden beschadigen. Pas in 1903 kwam er een brug naast de poort te liggen en verloor de poort zijn poortfunctie.
De poort heeft vele mensen zien komen en gaan. Beroemd is het verhaal ,en de vele afbeeldingen, van Napoleon, die op 9 oktober 1811 in een koets, getrokken door 8 witte paarden, de stad introk, en bij de Muiderpoort de sleutels van de stad overhandigd kreeg. Tot minder genoegen van de burgers stroomden natuurlijk ook troepen soldaten in zijn gezelschap de stad binnen, later ook gevolgd door hordes kozakken. Waarschijnlijk bivakkeerden deze soldaten in het land buiten de poort. In dit gebied liggen meerdere voormalige kazernes, zou dat hierdoor komen? Zeker is wel dat de Willem van Nassau kazerne oorspronkelijk door Abraham van der Hart is ontworpen voor de Fransen. Toen hij klaar was, waren die al weg en kreeg hij zijn huidige naam.
Later heeft de poort heeft meerder bestemmingen gehad. Zoals onderdelen van de Belastingdienst en nu de Orde van de Nederlandse Belastingadviseurs. Maar in de 20ste eeuw was er ook een politiepost en een afdeling van de Dienst Beplantingen gevestigd. De laatste bewoner was Jaap Kaas, beroemd door zijn beelden in Artis, die er ook zijn atelier had. Sinds 1 juli 2019 is de poort eigendom van Stadsherstel.
Helaas, de poort is verhuurd en dus niet te bezoeken. Stadsherstel onderzoekt wel de mogelijkheden van een eventuele openstelling tijdens Open Monumentendagen of voor de vrienden van Stadsherstel.
Als je minder mobiel bent is het reizen met het OV een behoorlijke opgave. Welke stappen moeten we maken om het OV toegankelijk(er) te maken?
Samen kijken naar de film Groenkijkers en concrete plannen voor een groenere stad.