"Ouder Worden 2040" is een landelijk programma dat een maatschappelijk gedragen visie en een transformatieagenda voor de toekomst van het ouder worden heeft opgesteld. Voor het opstellen van deze transformatieagenda is gewerkt met een burgerraad, een veldraad vanuit zorg en welzijn en een maatschappelijke expertgroep. Ook de landelijke overheid en politiek waren betrokken.
In de afgelopen jaren hebben de deelnemers aan het onderzoek nagedacht over de vraagstukken van een ouder wordende bevolking. “Hoe benutten we de kracht van een groter wordende groep ouderen? Hoe kunnen we mensen helpen gezond en zelfredzaam te blijven? Hoe zorgen we voor passende zorg en ondersteuning? En hoe huisvesten we een groeiende veranderende bevolking?”, zo is te lezen in de transformatieagenda die vandaag is verschenen.
Het rapport schetst een ideaalbeeld van een samenleving die goed omgaat met ouder worden. “Een samenleving waarin iedereen, ook mensen in de derde en vierde levensfase, meedoet en ertoe doet.” De weg naar dit ideaal beschrijft het rapport aan de hand van vijf ambitieuze thema’s.
1. Het eerste gaat over langer en meer meedoen in de samenleving. “In 2040 is de samenleving zo ingericht dat mensen in die latere levensfasen nog steeds een actieve bijdrage kunnen leveren”, lezen we. “Beleid, voorzieningen, wetten en maatschappelijke arrangementen stimuleren ieders potentieel.”
2. Het gaat niet alleen over meedoen, maar ook over ertoe doen. “De waarde daarvan drukken we uit in maatschappelijke waarde, in eigenwaarde, in relevantie en ontwikkeling, individueel en collectief”. In alle levensfasen.“Sociaal ondernemerschap en publiek-private samenwerking zijn belangrijk instrumenten. Arbeidsmarkt en pensioenen sluiten aan bij de gevarieerde behoefte gedurende de levensloop.
3. Wonen is een derde bepalend thema. “We wonen dan in leeftijdsvriendelijke, vitale wijken met de voorzieningen die daarbij horen. Die wijken bevatten voldoende passende woningen en ruimte voor ontmoeting en versteviging van de sociale (netwerk)structuur. Het woningaanbod is flexibel en gevarieerd in gebruik. Gezondheidscentra en verpleeghuiszorg zijn geïntegreerd in de wijk.”
4. Het vierde agendathema gaat over langer gezond blijven. “Individueel en collectief sturen we voorspelbaar en preventief aan op vitaliteit met passende ondersteuning waar nodig. We krijgen een nieuw zorgstelsel dat eenvoudig, transparant en regionaal is georganiseerd en werkt op basis van vitaliteit van de gemeenschap”.
5. Het vijfde en uiterst belangrijke laatste thema gaat over digitalisering en nieuwe technologie. “Alle publiekelijke technologische systemen zijn voor iedereen toegankelijk, laagdrempelig en intuïtief”, is hier het voorgespiegelde ideaal. “We hebben een infrastructuur gebouwd die integratie van digitale toepassingen op een passende manier mogelijk maakt. En we zijn digitaal weerbaar.
De opstellers van de transformatieagenda erkennen dat de beweging naar (zo) goed ouder worden niet vanzelfsprekend is. Denk aan de discussie rondom pensioenen en de generatiekloof die daarbij is onstaan. Het leest rapport als een beetje een partijpolitiek programma waarbij het lijkt als of er geen harde keuzes nodig zijn, maar vooral goede wil en logisch denken. “De vraagstukken in dit programma raken iedereen, iedereen kan bijdragen aan de oplossing en iedereen heeft daar op zijn eigen manier ook verantwoordelijkheid in.
De agenda is dan ook geschreven in de wij-vorm in het besef dat ‘wij’ tegelijkertijd iedereen en niemand is. Dit terwijl de keerzijde van bepaalde keuzen eruit bestaan dat er ook (groeps)belangen worden geschaad, waarbij de groep niet eensgezind dezelfde weg zal willen volgen.
Het is een positieve invalshoek waarbij tijdens de werkgroep-bijeenkomsten vooral de vraag gesteld wie zich aan welke onderwerpen wil verbinden, om zo stap voor stap invulling te geven aan de realisatie.
Op deze wijze is een begin gemaakt met de uitvoering van die agenda en willen de schrijvers betrokkenheid en bijdrage de komende tijd verder uitbouwen.
In aanvulling op de vijf agendathema’s beschrijft het rapport uitvoerig de opzet en invulling van de benodigde maatschappelijke dialoog en de wijze waarop realisatie van de agenda in samenhang gerealiseerd kan worden”.
Het is in ieder geval een goed voorbeeld van de discussie die we de komende jaren als samenleving en in besloten kring verder zullen voeren. Denk daarbij aan de oplopende personeelstekorten in Nederland. Vandaag stond er weer een sprekende grafiek in de krant waaruit bleek dat we in de komende 25 jaar gaan naar een maatschappij met evenveel gepensioneerden als mensen in de werkende leeftijd.